Hiệu lực hợp đồng ủy quyền và hợp đồng thế chấp khi người ủy quyền chết?

Ông A là chủ sở hữu quyền sử dụng 100m² đất ở, gia đình ông A không còn ai khác và ông A chỉ có một người con duy nhất là anh C. Ông A đã làm văn bản ủy quyền cho con trai là anh C được thay mặt ông A để thế chấp quyền sử dụng đất nói trên cho Ngân hàng X nhằm bảo đảm cho khoản vay của anh C với Ngân hàng X. Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất có thời hạn 02 năm kể từ ngày được đăng ký tại Văn phòng đăng ký đất đai nhưng mới được 06 tháng thì ông A bị tai nạn qua đời. Trường hợp này, anh C hỏi: Khi bố tôi chết thì hợp đồng ủy quyền có chấm dứt không, việc chấm dứt này có làm chấm dứt hợp đồng thế chấp không? Tôi có được xem là người kế thừa quyền và nghĩa vụ của bố tôi trong giao dịch này? 

Trả lời: 

Theo thông tin bạn cung cấp, ông A đã lập văn bản ủy quyền cho bạn thay mặt ông thực hiện thủ tục thế chấp quyền sử dụng đất nhằm bảo đảm cho khoản vay của bạn tại Ngân hàng X. Việc ủy quyền này là phù hợp với quy định, thể hiện ý chí của ông A trong việc dùng tài sản của mình để bảo đảm cho nghĩa vụ của người khác trước khi ông A chết. Trong giao dịch này ông A được xác định là bên thế chấp, còn Ngân hàng X là bên nhận thế chấp.

Căn cứ điểm b khoản 4 Điều 140 Bộ luật Dân sự năm 2015, theo đó hợp đồng ủy quyền chấm dứt khi người ủy quyền chết. Do đó, khi ông A qua đời hợp đồng ủy quyền giữa ông A và bạn sẽ chấm dứt. Tuy nhiên, việc chấm dứt hợp đồng ủy quyền sẽ không làm ảnh hưởng đến hiệu lực của hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất vì hợp đồng thế chấp là giao dịch đã được ông A xác lập trước khi qua đời.

Theo quy định tại Điều 319 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch thế chấp có hiệu lực từ thời điểm giao kết hoặc thời điểm đăng ký theo quy định. Do đó, kể từ thời điểm bạn thay mặt ông A ký kết hợp đồng thế chấp với Ngân hàng X (trên cơ sở hợp đồng ủy quyền còn hiệu lực) thì giao dịch thế chấp giữa ông A và Ngân hàng X đã phát sinh hiệu lực pháp luật.

Trường hợp này khi ông A chết, quyền và nghĩa vụ tài sản của ông A trong hợp đồng thế chấp sẽ được chuyển giao cho bạn, vì bạn là người thừa kế hợp pháp duy nhất của ông A theo quy định tại Điều 615 Bộ luật Dân sự năm 2015. Bạn có nghĩa vụ tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ tài sản liên quan đến hợp đồng thế chấp mà ông A để lại. Điều này có nghĩa là tài sản thế chấp (100m² đất ở) vẫn tiếp tục được dùng để bảo đảm cho khoản vay của bạn tại Ngân hàng X cho đến khi nghĩa vụ trả nợ được thực hiện xong hoặc các bên thực hiện thủ tục giải chấp theo quy định pháp luật.